Pojawia się potrzeba nowych pomysłów? Wystarczy zespół, rzucane na forum propozycje i ktoś, kto zapisze ja na tablicy. Pod żadnym pozorem nie można oceniać zgłaszanych pomysłów, bo to zabija kreatywność! Dla wielu osób burza mózgów przebiega w oparciu o powyższy schemat. Nie dość, że nie ma on wiele wspólnego z klasyczną odmianą brainstormingu, zaproponowaną przez Alexa Osoborna, to w dodatku zupełnie nie wyczerpuje mnogości podejść do generowania pomysłów.
Jak ułatwić generowanie pomysłów grupie? Co zrobić, żeby dać przestrzeń na zgłaszanie rozwiązań mniej przebojowym osobom? Dlaczego skupienie się na krytyce czasem może się sprawdzić? Na czym polega siatka pomysłów? Ostatnie Studenckie Czwartki w Biurze Karier Uniwersytetu Łódzkiego dotykały właśnie tych tematów. Warsztaty Nie tylko burza mózgów odbyły się 20 maja.
Burza mózgów i jej odmiany
W trakcie dwugodzinnego spotkania zaprosiłem uczestników i uczestniczki zajęć do sprawdzenia w praktyce trzech alternatyw dla klasycznej burzy mózgów. Zaczęliśmy od uporządkowania wiedzy na temat brainstormingu – głównych założeń techniki, jej przeznaczeniu i kroków, o jakie warto zadbać. Spore zaskoczenie wywołała informacja, że wykorzystując technikę Osborna jak najbardziej możemy (a nawet powinniśmy) oceniać pomysły – z tym, że dopiero podczas fazy czerwonej. To wiadomość, która raczej nie pojawia się podczas większości sesji generowania pomysłów, których prowadzący przekonują o absolutnym zakazie krytykowania zgłaszanych rozwiązań.
Generowanie pomysłów to nie tylko burza mózgów. Istnieje wiele technik, które z powodzeniem mogą uzupełniać najpopularniejsze podejście do poszukiwania twórczych rozwiązań napotykanych problemów.
6-3-5
Pierwszą, po którą sięgnęliśmy w czwartek była 6-3-5, znana również jako pisemna burza mózgów. W oryginalnej wersji sześć osób siada w okręgu, po czym każda z nich dostaje arkusz papieru. Następnie, musi dodać do niego trzy pomysły, zawierające krótki opis rozwiązania. Na wykonanie zadania przeznaczone jest pięć minut. Gdy czas upłynie, arkusze są przekazywane siedzącej obok osobie, która w ciągu kolejnych pięciu minut musi dopisać trzy nowe propozycje lub rozwinąć znajdujące się na kartce koncepcje. I tak dalej, aż do powrotu arkusza do właściciela/właścicielki.
Oczywiście, podanymi ramami można dość swobodnie manipulować. W zależności od liczby uczestników i uczestniczek spotkania, ich zaawansowania i dostępnego czasu, równie dobrze sprawdzą się warianty 4-2-3 albo 5-4-4. My pracowaliśmy w odmianie 3-3-5, szukając rozwiązań, które pomogą seniorom poczuć się potrzebnymi (zespół 1.), uatrakcyjnienia życia studenckiego na Lumumbowie (zespół 2.) oraz uprzyjemnienia dojazdów do pracy ludziom, którzy zdecydowali się na podróż komunikacją miejską (zespół 3.).
Kruszenie
Kruszenie (albo odwrócona burza mózgów) to technika, w której właściwe generowanie pomysłów jest poprzedzone skupieniem się na wadach danego obiektu lub idei. W naszym wypadku były to wszystkie trudności, które towarzyszom introwertykom podczas zakupów stacjonarnych w galeriach handlowych. Etap krytyki pomaga skupić się na niedoskonałościach i dostrzec wady, na które w normalnej sytuacji prawdopodobnie nie zwrócilibyśmy uwagi. Następnie, dostrzeżone przez uczestników i uczestniczki sesji wady są grupowane i przypisywane do różnych kategorii. My wykorzystaliśmy:
- wady trywialne, łatwe do usunięcia natychmiast i bez konieczności twórczego myślenia,
- wady nietrywialne, choć oczywiste – możliwe do usunięcia pod warunkiem posiadania odpowiednich środków finansowych lub organizacyjnych,
- wady ukryte – te, z których istnienia nie zdawaliśmy sobie sprawy i których usunięcie wymaga twórczości, wynalazczości, myślenia produktywnego.
Każda z tych grup jest istotna – wady trywialne ułatwiają wprowadzenie drobnych usprawnień od ręki, a wady nietrywialne, choć oczywiste pomagają we wprowadzaniu organizacyjnych zmian i planowaniu priorytetów w budżecie. Jednak to ostatnia kategoria jest najbardziej pożądana (i zarazem stanowi największe wyzwanie). Uczestnicy i uczestniczki Studenckich Czwartków poradzili sobie całkiem dobrze z wyzwaniem.
Siatka pomysłów
To technika, po którą sięgam w pracy ze studentami i studentkami podczas ostatniego dnia kursu Twórcze myślenie i rozwiązywanie problemów. Siatka pomysłów wykorzystuje myślenie kombinacyjne i pozwala spojrzeć na istniejące pomysły w nowy sposób. Po szybkiej sesji generowania rozwiązań, zgłoszone przez grupę propozycje są wpisywane w tabelę. Następnie, w polach na przecięciu poszczególnych kolumn i wierszy osoby biorące udział w sesji dodają pomysły, będące połączeniem dwóch idei (lub przynajmniej wynikiem luźnej inspiracji nimi).
W czwartek wspólnie zastanawialiśmy się co zrobić, żeby Łódź była przyjemniejszym miastem do życia. W ciągu niespełna dziesięciu minut grupa zgłosiła 43 propozycje… będące następstwem sześciu wejściowych pomysłów:
- odpowiednika godziny policyjnej dla sprzedaży alkoholu w sklepach monopolowych,
- wprowadzenia większej ilości zieleni,
- tworzenia klubów hobbystycznych na osiedlach,
- aplikacji, dedykowanej mieszkańcom, umożliwiającej znajdowanie osób o podobnych zainteresowaniach,
- zastąpienia starych tramwajów i zużytych szyn,
- akcji odrestaurowywania starych kamienic.
Kolejne spotkania wokół kreatywności
Warsztaty Nie tylko burza mózgów to jedna z wielu propozycji zajęć, rozwijających kreatywność, które prowadzę w Biurze Karier Uniwersytetu Łódzkiego. W ramach projektu Students’ POWER zapraszam na 16-godzinny kurs Twórcze myślenie i rozwiązywanie problemów oraz 20-godzinne wprowadzenie do Design Thinking (te zajęcia mam przyjemność prowadzić wspólnie z Joanną Muzal). W ramach programu Aktywni mogą więcej! koła naukowe i organizacje studenckie z UŁ mogą zgłosić się na proces Design Thinking, gdzie wspólnie z Joanną Stompel pomagamy im w wypracowaniu zmian w oparciu o podejście DT. W końcu, w przerwie między semestrami do oferty szkoleń wróci Przystanek Pomysł – wakacyjny kurs kreatywności.
Jeśli nie chcesz czekać na spotkanie z technikami twórczego rozwiązywania problemów do wakacji, zajrzyj do tekstu Jak generować pomysły? 10 technik wspierających kreatywność, który opublikowałem na LinkedIn (TUTAJ).