Mamy trzeci wtorek miesiąca, co oznacza, że na blogu powinien pojawić się tekst poświęcony społecznej zmianie. W ostatnich wpisach prezentowałem dobre praktyki – przykłady programów aktywizujących seniorów, wybrane inicjatywy wyróżnione w Europejskim Konkursie na Innowacje Społeczne oraz pomysły na wykorzystanie grywalizacji w projektowaniu angażujących programów społecznych. Tym razem postanowiłem skupić się na narzędziu, które można z powodzeniem wykorzystać przy planowaniu działań obywatelskich.
Z metodą World Café (bo to o niej będzie dzisiaj mowa) spotkałem się po raz pierwszy kilka lat temu, kiedy brałem udział w pracach nad powstaniem Lokalnej Strategii Rozwoju dla powiatu, z którego pochodzę. Wspólnie z przedstawicielami samorządu, szkół, instytucji kultury, organizacji pozarządowych i grupą społeczników uczestniczyłem w dyskusji nad problemami mieszkańców i wynikającymi z nich potrzebami.
Inne spojrzenie na dyskusję
Sposób, w jaki została zorganizowana wymiana naszych zdań, odbiegał od tego, do czego byłem przyzwyczajony. Pracowaliśmy w małych grupach, skupieni na poszczególnych aspektach, zgłaszanych przez mieszkańców. Tematy były przypisane do stolików, które ustawiono w różnych miejscach sali. Fakt, że miałem możliwość zająć miejsce przy wybranym przez siebie wątku, sprzyjał efektywnej pracy. Mogłem dyskutować z osobami, które – podobnie, jak ja – były żywo zainteresowane działaniami skierowanymi do młodzieży, równocześnie unikając tematów związanych z gospodarką i wykorzystaniem potencjału turystycznego regionu, które – delikatnie mówiąc – nie wydawały mi się szczególnie pasjonujące. Plusem zastosowanego rozwiązania było również wyważenie dyskusji – nie została ona zdominowana przez pojedynczych uczestników, a wprowadzenie wątków ograniczało irytujący wpływ osób, które łaknąc uwagi audytorium mają tendencję do długich wystąpień, niekoniecznie mając do zaoferowania nowe informacje, które pchnęłyby pracę zespołu naprzód.
World Café – na czym to polega?
Zdaniem autorów skupionych wokół społeczności World Café (www.theworldcafe.com), World Café to coś więcej, niż narzędzie, proces, czy technika. To sposób myślenia i nowe spojrzenie na sposób rozmowy o ważnych tematach.
Podstawę World Café stanowi zbiór siedmiu zasad, które umożliwiają zaprojektowanie pracy w oparciu o to podejście:
1) Nadaj kontekst
Zastanów się, jaki jest cel spotkania i co chcesz osiągnąć, zapraszając uczestników do rozmowy. Skup się na kluczowych elementach: ustal, kto powinien wziąć udział w dyskusji, jakie tematy chcesz poruszyć, jakie dane warto wykorzystać itp.
2) Zadbaj o przestrzeń
Postaraj się, aby przestrzeń spotkania była gościnna – dawała poczucie bezpieczeństwa i zachęcała do udziału w dyskusji. Nazwa metody odwołuje się do klimatu kawiarni i do tego skojarzenia spróbuj się odwołać. Zastanów się, w jaki sposób Twoje zaproszenie i aranżacja przestrzeni mogą sprzyjać komfortowi uczestników spotkania.
3) Postaw kluczowe pytania
Przygotowując się do spotkania, przemyśl, jakie pytania wpisują się w faktyczne problemy grupy, dla której generujesz rozwiązania. Dobrze postawione pytania mogą uruchomić różne skojarzenia i konteksty, stwarzając szansę na eksplorację interesującego Cię tematu.
4) Zachęcaj wszystkich uczestników do udziału
Spraw, żeby uczestnicy zyskali przestrzeń do aktywnego uczestnictwa w zmianach, a nie tylko do udziału w spotkaniu. Zachęcaj wszystkich uczestników do prezentowania swoich pomysłów i perspektyw, dopuszczając różne punkty widzenia.
5) Połącz różne perspektywy
Jedną z kluczowych cech metody World Café jest możliwość swobodnego przemieszczania się uczestników pomiędzy poszczególnymi stolikami. Stwarza to okazję do łączenia i wzajemnego uzupełniania swoich spojrzeń na omawiane tematy, co zwiększa szansę na wypracowanie nowych, zaskakujących i wartościowych rozwiązań.
6) Słuchaj
Sukces pracy w oparciu o metodę World Café warunkuje sposób, w jaki słuchasz innych. Zwracaj uwagę na pojawiające się wątki, spostrzeżenia i obserwacje, skupiając się także na niewerbalnych komunikatach, wysyłanych przez uczestników.
7) Dziel się odkryciami
Rozmowy przy poszczególnych stolikach składają się na obraz większej całości. Zadbaj o to, aby efekty pracy nad każdym z wątków ujrzały światło dzienne. Zaproś uczestników do refleksji i omówienia na forum najważniejszych wniosków, płynących z ich dyskusji.
Więcej na temat metody możesz przeczytać m.in. na portalu partycypacjaobywatelska.pl, w zasobach dostępnych na unicef.org oraz w serwisie theworldcafe.com, prowadzonym przez The World Café Community Foundation.