SCAMPER? Jeśli zapytasz przypadkowo spotkane osoby o to, jakie techniki twórczego rozwiązywania problemów znają, w większości odpowiedzi zapewne pojawiłaby się burza mózgów. Metoda, opracowana przez Alexa Osborna, rzeczywiście jest jednym z najczęściej stosowanych narzędzi, mających usprawnić proces generowania pomysłów. Co ciekawe, jej skuteczność była wielokrotnie podważana, a najmocniejszych argumentów dostarcza artykuł Mullena, Johnsona i Salasa (1991). Z przeprowadzonej przez autorów metaanalizy 20 badań jednoznacznie wynika, że grupowa burza mózgów nie tylko nie stymulowała kreatywności pracowników, ale wręcz hamowała ich produktywność.
Wbrew temu, co sugeruje tytuł wpisu, nie będzie on poświęcony burzy mózgów. Podzielę się z Tobą podstawowymi informacjami na temat metody SCAMPER, która stanowi interesującą alternatywę dla najbardziej znanej grupowej techniki generowania pomysłów.
Idea
Twórcą metody jest Bob Eberle – w latach 70. XX wieku, zainspirowany pytaniami Osborna, mającymi na celu ożywienie pomysłowości uczestników burzy mózgów, stworzył on strukturę w postaci akronimu SCAMPER:
S (substitute) – zastąp;
C (combine) – połącz/zestawiaj/kombinuj;
A (adapt) – zaadaptuj/zapożyczaj;
M (modify/magnify/minify) – modyfikuj/powiększaj/zmniejszaj;
P (put to another use) – znajdź nowe zastosowania;
E (eliminate) – eliminuj;
R (reverse/rearrange) – odwróć/przearanżuj.
SCAMPER znajduje zastosowanie m.in. przy projektowaniu rozwiązań technicznych, ulepszaniu już istniejących sposobów działania, a także w edukacji – w 1984 roku ukazał się podręcznik SCAMPER: Games for Imagination Development.
Pytania pomocnicze
Każdemu z elementów towarzyszą pytania, pozwalające na zmianę perspektywy i ujęcie problemu w nowy sposób. Pozwala to na otwarcie nowych kierunków oraz na przełamanie impasu w pracy grupy. Poniżej zamieszczam kilka propozycji pytań pomocniczych.
S (substitute) – zastąp:
Czym możemy to zastąpić? Jakie inne produkty albo procesy możemy wykorzystać? Co się stanie, jeśli zmienimy swoje nastawienie do tego produktu? Czy możemy użyć innych materiałów albo wprowadzić nowe składniki? A co, gdyby zmienić zasady lub zaangażowane osoby?
C (combine) – połącz/zestawiaj/kombinuj:
Czy da się to połączyć z czymś innym? Co możemy połączyć? W jaki sposób to zrobić? Może zaangażować do pracy zespołu kolejne osoby? Co by było, gdybyśmy chcieli stworzyć produkt 2w1? Z czym to połączyć, żeby zmaksymalizować liczbę odbiorców?
A (adapt) – zaadaptuj/zapożyczaj:
Do czego to jest podobne? Jakie inne rozwiązania albo inspiracje mogą znaleźć w tym zastosowanie? Co można skopiować? Jakie inne pomysły chcemy naśladować? Czemu lub komu chcemy dorównać?
M (modify/magnify/minify) – modyfikuj/powiększaj/zmniejszaj:
Co możemy dodać? Co się stanie jeśli zwiększymy/zmniejszymy wymiary? Czy należy coś wzmocnić? Podwoić? Uzupełnić? Co trzeba odjąć? Skrócić? Osłabić?
P (put to another use) – znajdź nowe zastosowania:
Jak jeszcze można tego użyć? Czy to rozwiązanie spełnia inne funkcje? Do czego wykorzystałoby to dziecko? Jaki pożytek mogłaby mieć z tego osoba starsza?
E (eliminate) – eliminuj:
Czy wszystko jest niezbędne i potrzebne? Z jakich elementów możemy zrezygnować, żeby to uprościć? Czego powinno być mniej? Jakie etapy, zasady albo części możemy pominąć?
R (reverse/rearrange) – odwróć/przearanżuj.
Co by było, gdybyśmy postawili wszystko do góry nogami? Czy możemy zmienić kolejność? Czy coś przełożyć? Jak zamienić negatywy na pozytywy?
Kiedy i w jaki sposób stosować metodę SCAMPER?
Zdaniem Boba Eberle, SCAMPER pozwala rozwijać m.in. procesy poznawcze, powiązane z myśleniem dywergencyjnym oraz ciekawość poznawczą i chęć podejmowania ryzyka. Metoda może być pomocna przy próbach przezwyciężenia twórczego kryzysu w zespole, ale równie dobrze może być traktowana jako alternatywa (lub uzupełnienie) dla klasycznej burzy mózgów. Nie ma jednej, sztywnej reguły dotyczącej kolejności działań – możesz próbować przejść przez kolejne kroki procesu, wyczerpując wątki lub swobodnie przemieszczać się pomiędzy pytaniami w zależności od bieżących potrzeb zespołu.
SCAMPER jest jedną z technik modyfikujących tradycyjną burzę mózgów. Na LinkedIn przygotowałem zestawienie 10 narzędzi, które pomogą Ci generować pomysły. Tekst jest dostępny TUTAJ.