Dlaczego nie lubimy ideałów? Efekt gafy

Dążysz do perfekcji? Nie możesz sobie wybaczyć popełnionych błędów? Jeśli tak, warto mniej się spinać. Ludzie nie przepadają za chodzącymi ideałami. Drobne potknięcia mogą działać na Twoją korzyść! W psychologii tę tendencję opisuje efekt gafy.

Eksperyment Aronsona

Efekt gafy, czasem tłumaczony jako efekt potknięcia (ang. pratfall effect) w latach 60. XX wieku opisał Elliot Aronson. W 1966 roku przeprowadził on eksperyment, który miał na celu odpowiedź na pytanie, jak drobne pomyłki wpływają na postrzeganie innych osób. Grupie studentów Uniwersytetu w Minnessocie zaprezentowano taśmy, w których podstawiony aktor brał udział w przesłuchaniu do College Bowl (popularny teleturniej wiedzy dla studentów, emitowany w USA w latach 1959-1970). Odpowiadając na trudne pytania aktor odgrywał rolę dysponującej dużą wiedzą osoby (92% poprawnych odpowiedzi) lub przeciętniaka, który radził sobie tylko z częścią zagadnień (30% skuteczności). Po sesji pytań i odpowiedzi, w pierwszym wypadku aktor opowiadał o swoich świetnych wynikach (akademickich i pozaakademickich) w liceum, podczas gdy w drugiej sytuacji mówił o średnich ocenach i niewielkim zaangażowaniu w pozalekcyjne aktywności. Czynnikiem, który różnicował grupę eksperymentalną od grupy kontrolnej, było wprowadzenie drobnej pomyłki – pod koniec wywiadu uczestnik wywiadu rozlewał kawę.

Perfekcja nie zawsze się opłaca

Wyniki badania są interesujące. Najlepiej został oceniony kandydat, który dysponował dużą wiedzą, jednak nie był idealny i rozlał kawę. Co ważne, pomyłka wpływała korzystnie na ocenę aktora tylko w przypadku, gdy wcześniej zaprezentował się on z dobrej strony. U przeciętniaka rozlanie kawy prowadziło do obniżenia jego atrakcyjności w oczach badanych.

Wniosek jest prosty – chcąc wzbudzać sympatię, powinniśmy wykazywać się kompetencjami, równocześnie nie działając jak bezbłędna maszyna.

Błądzenie jest rzeczą ludzką?

Skoro już wywołałem temat maszyn – kilka tygodni temu trafiłem na informację o próbie przeniesienia badania Aronsona do świata robotyki przez zespół naukowców z Uniwersytetu w Salzburgu. 45 uczestników wzięło udział w interakcjach z robotami. Pierwsza część eksperymentu poległa na zadawaniu pytań robotom, druga – na wspólnej próbie stworzenia konstrukcji z klocków Lego. Współpraca przebiegała albo z perfekcyjnie funkcjonującym egzemplarzem, albo z celowo źle zaprogramowanym robotem (który raz na jakiś czas popełniał błędy – np. kazał odrzucić klocek na podłogę, zamiast ustawić go na stole). Następnie, uczestników poproszono o ocenę kilku aspektów współpracy, w tym m.in. inteligencji robota oraz uczuć, jakie wywoływał. Podobnie, jak w przypadku badania Aronsona, roboty, które popełniły błędy były oceniane jako bardziej sympatyczne, niż perfekcyjne egzemplarze. Więcej informacji na temat badania znajdziesz TUTAJ.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

11 − = 4